INSPIRATIE & AUTHENTICITEIT

Voordracht t.g.v. de opening nieuwe locatie LTP Eindhoven.
Verslag: Jet Dragstra

Door prof. dr. Roos Vonk, hoogleraar Sociale psychologie Radboud Universiteit Nijmegen.

Professor Vonk begint haar voordracht met de vraag: “Wat is ‘authenticiteit’ eigenlijk? Wat verstaan wij onder ‘jezelf zijn’? In de jaren 70 stond het hoog in ieders vaandel. In feite werd daarmee bedoeld: altijd trouw zijn aan jezelf, dit ben ik, zo ben ik (nu eenmaal).
Dit heeft echter meteen ook in zich dat men ook niemand meer kan worden.
Als je de bereidheid hebt je ideeën over jezelf los te laten, sta je open voor groei en ontwikkeling.
Het is de kunst om ‘het beste van jezelf’ te worden. Het goede nieuws, zo zegt prof. Vonk, is: Het beste van jezelf ís er al. Het slechte nieuws: Strategische reacties op onze omgeving en ons eigen ego weerhouden ons ervan om daar ook aan toe te komen.

Ego heeft iedereen: iedereen heeft behoefte aan erkenning, aandacht, waardering, succes, …. De persoonlijke drive van veel mensen komt voort uit hun ego.

Ter illustratie een citaat:
“Het lijkt me prachtig om op een dag in een grote Mercedes voorgereden te worden”, mijmert Zeeshan Khan (25). “Dat de mensen elkaar aankijken en zeggen: “Kijk dat is de man die hier de beslissingen neemt.”Zeeshan is eerstejaars trainee bij verzekeringsmaatschappij Delta Lloyd. Hij is enthousiast, gedreven en steekt zijn ambities niet onder stoelen of banken. “Ik zeg niet dat het lukt, maar een doel moet je altijd hebben. Toen ik hier voor het eerst kwam, zag ik een foto van de Raad van bestuur. Daar zag ik mezelf ooit wel tussen staan. Macht, respect, roem en succes, daar ga ik voor. “

Even verderop zegt hij:
“Ik heb mijn functie als projectleider gekregen omdat ik dan kan werken aan mijn belangrijkste ontwikkelpunt: leren luisteren. Ik ben heel extravert en neem snel het woord. Maar als projectleider is dat niet altijd handig. Ik moet goed leren luisteren naar de mensen om mij heen. Zij werken hier al langer en hebben veel kennis. Die informatie heb ik nodig om alles goed te coördineren. Dus moet ik wat meer achterover leunen en veel vragen stellen. Dat is wel even wennen.”

Wel duidelijk is dat deze trainee ook zijn leerbehoefte formuleert vanuit zijn ego. Hij wil leren luisteren vanuit het systeem waar hij in zit. Beter zou het zijn als hij de stap zou kunnen maken naar een ander systeem (dat in wezen voor het grijpen ligt). Als hij zou kunnen inzien dat macht, succes, etc. geen doel-op-zich is, maar een middel. Wat gaat hij doen met die macht? Als hij die vraag gaat beantwoorden, komt hij een betere kant van zichzelf tegen.

Ego…, daar komen we niet van af.. Behoefte aan waardering en bevestiging zit in de mens ingebakken, daar is niets aan te doen.
Mensen zijn sociale dieren. Ooit, in de geschiedenis van de evolutie zijn mensen zonder deze behoefte – die het niets kon schelen wat anderen van hen dachten–, uitgestorven. Ze verdwenen uit de groep, vonden geen partners, konden niet met andere groepsleden voedel ruilen en zijn er dus niet meer. Wij zijn het nageslacht van mensen die erbij wilden horen.Het is een natuurlijk instinct om een gewaardeerd groepslid te zijn.
In noodsituaties komt dit als eerste boven. Als bijvoorbeeld een project mislukt, ga je redenen (excuses) zoeken waarom jij daar niets aan kon doen. Dat het aan de omstandigheden of aan de anderen lag.

Het ego is dan even de baas. Je gaat jezelf vergelijken met anderen, redenen zoeken om jezelf gerust te stellen, de schuld elders te leggen.
Dan ben je je ego, vereenzelvigt je met de belangen van je ego en je filtert en verdraait alle informatie zodat je er toch goed uit komt. Het ego werkt als een ‘totalitair systeem’.

Hoe is de betere versie van jezelf te ontwikkelen? Door je eigen ego in beeld te hebben, te weten dat het er is en er van buitenaf naar te kijken in plaats van ermee samen te vallen. Als je je bewust bent van wat er gebeurt is de impact van het ego al minder. Je bent dan in staat naar een ander perspectief te shiften, op een andere manier naar een situatie te kijken, keuzevrijheid voor jezelf te creeren.

Roos Vonk vraagt aan het publiek: Kijk eens goed naar je ego. Wat maakt je ego blij? Wat is fijn voor je ego?
Antwoorden die worden gegeven door de aanwezigen: serieus genomen worden, veel gevraagd worden, erkenning krijgen.
Een ego dat wordt bevestigd geeft een heerlijk gevoel, legt Vonk uit. Het is als een drug; het geeft een kick. Helaas is het effect maar van korte duur. Het betekent dat men steeds op zoek gaat naar meer om de kick te behouden. Het is als een bodemloze put.
Iedereen heeft zijn eigen gevoelige plek, zijn eigen egotrip. Het is handig om die goed in beeld te hebben, zodat je steeds weer kunt kiezen of je de stem van het ego wilt volgen of het anders wilt doen. Zolang het ego automatisch wint ben je niet echt vrij in je reacties.

De volgende stap is die van ego naar eco: jezelf zien in relatie tot anderen. Ontdekken dat niet alles om jou draait, dat niet iedereen zich voortdurend met jou bezig houdt en precies opmerkt wat jij wel en niet doet. Durf af te wijken, trek twee verschillende sokken aan en ontdek dat geen mens het merkt.

Gedraag je alsof je al waardevol bent, niets (meer) hoeft te bewijzen of bevechten. Wat wordt er dàn belangrijk in je leven? De spanning verdwijnt, je blik verruimt zich , je gaat, kortom, op een andere manier kijken. De ervaring leert, zo zegt prof. Vonk, dat mensen dan met goede verhalen komen

Dan komt de beste versie van jezelf naar voren. Als je afscheid neemt van je ego (“je ego kan best een dagje zonder jou”) dan ga je iets doen ten behoeve van een groter geheel, een hoger doel.

Bijvoorbeeld: je ego wil respect. Laat dat eens los en begin met het geven van respect aan anderen. Dan merk je: wat je geeft komt weer bij je terug. Je krijgt wat je wilt als je er niet op gaat zitten wachten tot anderen het je geven, maar het zelf uitdraagt . Als je de dingen die je zelf zo belangrijk vindt aktief vorm geeft in je relaties met anderen, dan ben je authentiek.

Er zit één gevaarlijke kant aan: als je succesvol wordt met je authentieke gedrag, wordt dat succes snel gekaapt door het ego, en dan is de authenticiteit weer weg. “Succes is een groot afbreukrisicoals je niet intrinsiek bescheiden in het leven staat .”

Eindhoven, 4 oktober